Құлпынай: күтімі және көбейту

Құлпынай  - аса танымал және барлық жан ұнататын дақыл. Тамаша дәмдік қасиеттер, оңай көбею және өсу қасиеттері, өсіру барысындағы күй талғамауы - осының барлығы оған Қазақстанның бағбандары арасындағы бүкіл халықтық сүйіспеншілікті қамтамасыз ету! Сіз өсіру агротехникасын орындасаңыз және бұл мәселеге ойластыра кіріссеңіз, құлпынай сізді өзінің «еркелігімен» қиналтпайды.

Құлпынайды көбейту

Біздің осы тамаша өсімдікті бірнеше әдіспен көбейтеді: вегетативті, яғни, көшетпен; түбінен бөліп алу; тұқымдармен. Осы әдістердің әр қайсысының өзінің артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Мысалы, тұқымдарды пайдалану жағдайында жаңа өсімдікте барлық тұқымдық қасиеттер шыға қайталана бермейді, ал розеткалы әдісте бұндай қиындықтар туындамайды. Оған қоса, әдістердің әр қайсысы құлпынайдың кез келген сұрыптарына жарай бермейді. Мысалы, сұрып мұртшалар түзген жағдайда өсімдікті түбінен бөліп алу әдісімен көбейтуге болмайды.

Көшетті өсіріп алуға кіріспес бұрын бақшаңызды тәртіпке келтіріп алу қажет:

• Қатар арасын тереңінен және мұқият қопсытып, түптеу қажет.
• Шыққан мұртшаларды түзетіп, үстіне топырақ жабу қажет.
• Суару мен қоректендіру. Соңғысы ретінде 20 грамм несепнәрді 10 литр суға (кәдімгі шелекте) араластыру қажет.

Құлпынайды көбейту ерекшеліктері

Жас розеткалар жиі және үнемі суаруды қажет ететіндігін ұмытпаңыз. Бұл дақыл өзін жайсыздау сезінетін Қазақстан климаты жағдайында бұл әсіресе маңызды - ол үшін бұл жер ыстық. Сондықтан суаруды ұмытпаңыз, әсіресе қуаң, ыстық күндері.

Ең жақсы көшет бірінші түйін аралығынан алынады  - түбіне ең жақын орналасқан мұртшаларда. Соларды ғана қалдырып, қалған розеткаларды қиып тастау қажет.

Құлпынай жылдам көбейетін дақылдарға жатады. Мұртшалар күн ұзақтығы 12 сағатқа жете бастағанда ақ түзіле бастайды. Олар алдымен өсімдік үстіне көтеріліп, одан кейін жылдам әрі аспалы түрде тамырланып, өсіп кететін розеткалар қалыптасады. Осы процесстердің жылдамдығына температура және ауа ылғалдылығы, жарық, ауадағы оттегі сияқты факторлар әсер етеді. Айтпақшы, температура 6-8 градустан төмендемеуі тиіс! Бұл жағдайда барлық осы процесстер тежеледі.

Оған қоса, сіз пайдаланып отырған көшеттер екі жылдық немесе бір жылдық болуы тиістігін де ескеріңіз. Ешбір жағдайда 2 жылдан асқан көшеттерді алмаңыз. Ондай құлпынай өте тез қартайып кетеді.

Аналық өсімдіктен шыққан енші бұталарды сабақ түйінмен аяқталып, кем дегенде 10 жапырағы болғанда бөліп алыңыз. Мұртшадағы бірінші розетка толық қанды розетка болып саналады.

Көбейтумен және отырғызумен байланысты тағы біраз ақпарат:

• Құлпынайдың көшеттерін отырғызудың ең оңтайлы уақыты болып мамыр табылады .
• Құлпынайдың тамырлану уақыты  - шамамен бір ай.
• Бір гектар жерге үш жүз мың розеткаға дейін сиғызуға болады!
• Аналық өсімдіктегі гүлдерді дереу жұлып отыру қажет.
• Жалпы алғанда, қажетті күтім болған жағдайда дақылды шілдеден, қыркүйекке дейін отырғызуға болады.

Оған қоса, розеткаларды қалыптастыру аналық өсімдікті тым әлсіретіп жіберетіндігін де айта кету қажет. Дегенмен, айлакер бағбандар бұны болдырмаудың бір әдісін тауып, көбейтудің тағы бір әдісін ойлап тапты.

Для начала выберите со здоровых кустов самые молодые, первые розетки (убедитесь, что они достаточно хорошо развиты). Подготовьте почву, хорошо заправьте ее органикой и сделайте специальный рассадник, куда и следует высадить наши розетки. После этого остается следить за наличием тени и уровнем влажности почвы. Таким способом полученную рассаду на постоянную грядку можно смело высаживать в июле.

Алдымен сау түптерден ең жас, бірінші розеткаларды таңдап алыңыз (олардың жақсы дамығандығына көз жеткізіңіз). Топырақты дайындап, оны органикамен жақсылап байытып, сіздің розеткалар отырғызылатын арнайы көшет орнын дайындаңыз. Бұдан кейін көлеңкенің болуын және топырақтың ылғалдылық деңгейін қадағалап қана отыру қажет. Осы әдіспен өсірілген көшетті тұрақты жүйекке еш алаңсыз шілдеде көшіруге болады.

Көшеттерді таңдау

Көшеттерді таңдау  - осы істегі ең маңызды жаттардың бірі. Ол барлық талаптарға сәйкес келіп, сапасы бір ғана  - барынша жоғары болуы тиіс! Аздап болса да сапасыз көшеттерді пайдалану бүкіл бастаманы зая етеді емес пе. Барынша мұқият болып, келесіге көз жеткізіңіз:

• Розеткаларда ешқандай құрғақтық, шірік нышаны болмауы тиіс.
• Сарыланған жапырақтар және аурулардың басқадай белгілері байқалмайды.
• Розеткаларың кем дегенде 3-4 жапырағы және жақсы дамыған тамыр бітімі бар.
• Тамыр жүйесі бүтін және зиянкестерімен зақымдану іздері жоқ.

Күтімі

Құлпынай күтімінің барлық кезеңдері аса маңызды. Бірақ бұл істегі ең маңыздысы  - барынша оңтайлы отырғызуды қамтамасыз ету.

Өсімдіктің айналасына арамшөптердің өсуіне жол бермеңіз! Олар құлпынайдың минералды және қоректі заттарды және суды пайдаланудағы басты бәсекелестері болып табылады.

Топырақты үнемі және мұқият қопсытып отырыңыз.

Өскіндер 25 сантиметрге жеткенде қатар арасындағы артықтарын жұлып тьастау жөнінде ойлануға болады.

Оған қоса, барынша мол өнім алу үшін отырғызуға бір жарым ай қалғанда учаскені мұқият қазып шығу - тереңдігі күрек басына, және минералды және органикалық тыңайтқыштарды қосу қажет. Соңғылары ретінде бір шаршы метрге шамамен 45 грамм суперфосфат және 6 килограмм калий селитрасын пайдаланыңыз.

Қорытындылай келе айтарымыз: құлпынайды бір жерде қатарынан 4 жылдан артық өсірмеңіз. Оны сол жерде түрлі зең аурулары мен және инфекциялардың жиналып қалуына байланысты істеуге болмайды. Сіз осы ережелердің 100% орындасаңыз –100% өнім аласыз!